Người Mỹ gốc Latinh và bức tường biên giới của Trump

Image caption Lindolfo Carballo và Daisy Sánchez tại Trung tâm Tiếp đón Wheaton, nơi hỗ trợ người lao động nhập cư

Người di dân từ Trung Mỹ đột nhiên thấy mình trở thành tâm điểm của tin tức Hoa Kỳ trong những tháng gần đây - bức tường biên giới, đoàn tị nạn Caravan, cái gọi là 'The Dreamers'.

Phóng viên Vicky Baker của BBC đến với cộng đồng người Latin ở Maryland để xem họ bị ảnh hưởng ra sao với những tin tức này .

El Catrachito trông giống hệt một quán ăn điển hình kiểu Mỹ với nội thất nhiều mạ crôm, quầy bar, ghế cao và những dẫy bàn ăn có ghế nệm cao hai bên.

Tuy nhiên, trên thực đơn, thay vì bánh mì hamburger và sữa lắc, bạn sẽ thấy các món phổ biến ở Trung Mỹ: baleadas (bánh tortilla với đủ loại nhân), tajadas (chuối chiên), pupusas (bánh ngô xốp). Một lá cờ Honduras được treo trên tường và tất cả khách hàng đều nói tiếng Tây Ban Nha.

Nhà hàng này ở Wheaton, một thị trấn nhỏ thuộc hạt Montgomery, tiểu bang Maryland, nơi đặc biệt có dân số Mỹ Latinh rất lớn.

Cuộc kiểm kê dân số mới nhất, vào năm 2010, ước tính cộng đồng Tây Ban Nha ở đây chiếm tới 42%. Trong các trung tâm mua sắm ở đây, bạn sẽ bắt gặp các tiệm bánh của Salvador, món gà Peru và một cửa hàng tạp hóa có tên Mi Familia Mercado Latino.

“Ở đây mọi thứ khá dung hòa”, theo lời Omar Lazo, người điều hành nhà hàng Salvador Chorros, nơi sẽ kỷ niệm 30 ngày mở cửa vào năm nay. Hầu hết là các cửa hàng gia đình. Gần như không có chuỗi cơ sở kinh doanh nào cả."

Bản quyền hình ảnhThe Washington Post/Getty Images Image caption Pupusas - một đặc sản Trung Mỹ đang được chế biến ở Wheato

Giống như nhiều người trong vùng, ông cảm thấy rằng người Latinh đang được sử dụng như một con bài mặc cả giữa các chính trị gia, trong khi cộng đồng họ có rất ít đại diện cấp cao. Ông cũng cho biết mình không thấy thoải mái khi phải xem những tin tức liên tục cập nhật về việc Tổng thống Trump nói tới cuộc “khủng hoảng” di cư và các đoàn tị nạn Caravan “nguy hiểm”.

Cha mẹ của Omar đến từ El Salvador vào những năm 1970, mở nhà hàng vài năm sau đó, và ông được sinh ra ở Mỹ. “Tất cả những gì bạn nghe là đó là một cuộc xâm lược,” ông nói. Nhưng đó là gia đình của tôi, cộng đồng của tôi. Thật là phi nhân tính."

Tuy nhiên, ông nói rằng ông không thấy cá nhân bị tổn thương vì ngôn ngữ của ông Trump.

“Quanh đây, mọi người không coi thường chúng tôi”, chủ nhà hàng kiêm thành viên hội đồng quản trị của phòng thương mại địa phương giải thích. Họ thấy chúng tôi làm việc trên các công trường xây dựng trong thời tiết lạnh cóng. Họ cũng tin tưởng khi giao chìa khóa nhà cho người dọn dẹp."

Image caption Một bức tượng có tên The Commuter bên ngoài nhà ga Wheato

Thị trấn Wheaton rất đông người. Tuyến tàu điện ngầm của Washington DC kéo dài tới tận đây và tiểu bang Baltimore nằm ngay về phía Đông. Với các khu chung cư mới mọc lên gần đường tàu điện ngầm đang sắp được xây gần đó, có nhiều dấu hiệu cho thấy quá trình chỉnh trang đô thị đã cận kề.

Thời điểm này, chỉ có hàng loạt các cửa hàng đơn giản tập trung dọc theo những con đường rộng. Nổi bật là Trung tâm Tiếp đón Wheaton, được khoác lớp sơn mới màu vàng và màu lam. Đây là nơi hỗ trợ cho người lao động nhập cư.

Sáu giờ sáng mỗi ngày, đám đông người lao động tập trung tại sảnh tiếp tân của tòa nhà. Chủ nhân lao động địa phương - chủ yếu là chủ nhà - biết rằng họ có thể đến đây để tìm người làm cho các công việc ngắn hạn. Trung tâm này là một phần của Casa de Maryland, một tổ chức vận động tiền thân là Hiệp hội Đoàn kết Trung Mỹ Maryland vào những năm 1980.

“Nơi này mở cửa cho tất cả mọi người, không chỉ người Latin”, Lindolfo Carballo một trong những giám đốc của trung tâm, vừa nói vừa chỉ về phía một nghệ sĩ người Malawia, người mới vẽ một bức tranh tường.

Image caption Lớp học tiếng Anh tại Trung tâm Tiếp đón Wheato

Những tiếng nói vọng ra từ bên trong phần lớn là từ người Salvador. Họ là nhóm nhập cư lớn nhất trong khu vực. Một số là những người di cư kinh tế trong những năm 1970, một làn sóng lớn hơn đã đến để thoát khỏi nội chiến và theo sau là trận động đất kinh hoàng năm 2001. Những thảm họa tự nhiên dẫn đến việc họ được cấp quyền bảo vệ tạm thời (TPS), cho họ quyền làm việc và tạm dừng lệnh trục xuất.

Ngày nay, một số người Mỹ gốc Salvador ở khu vực này là công dân thế hệ thứ hai hoặc thậm chí thứ ba, nhưng những người khác phải dựa vào TPS, và cần gia hạn hai năm một lần, hoặc một chương trình khác dưới thời Obama, Daca, bảo vệ những người đến Mỹ khi còn là trẻ em.

Tương lai của họ trở nên bấp bênh sau khi chính quyền Trump có những động thái nhằm hủy bỏ cả hai chương trình trên (mặc dù gần đây họ đã được đưa lại cuộc đàm phán như một phần của thỏa thuận được đề xuất để đổi lấy bức tường biên giới).

Hiện tại, các chương trình này vẫn đang tiếp tục - phần lớn là do những thách thức pháp lý được đưa ra bởi Casa và các tổ chức vận động khác.

“Những tranh luận này chẳng có gì mới,” ông Carballo, người đến Mỹ từ El Salvador vào những năm 1990 nói. Bức tường không phải là cái gì mới. Đã có một bức tường khổng lồ ở biên giới và không phải do Trump xây lên. Các vụ trục xuất cũng không mới. Họ thường gọi Obama là 'ông trùm trục xuất'."

Những gì đã thay đổi ở đây là giọng điệu, ông nói, và ông cảm thấy cá nhân mình phải chịu những hệ quả. Một vài thực khách bảo ông “về nhà đi” khi anh tới một nhà hàng Ý gần đây. Họ đã lại gần ông để hỏi về đoàn tị nạn Caravan, thứ mà Tổng thống Trump đã biến thành tâm điểm cuộc thảo luận.

Ông Carballo cũng nói rằng ông từ chối sử dụng từ “caravan”. Nó tạo cảm giác vui vẻ, khi nó thực sự là một cuộc di cư."

Đoàn tị nạn Caravan: Đâu là sự thật？

Mỹ: 1.800 trẻ nhập cư đoàn tụ với cha mẹ

Ở cấp độ địa phương, Casa de Maryland nói rằng họ được hỗ trợ và hội đồng quận cũng giúp họ có được nguồn tiền cho trung tâm đón chào mới, được khai trương vào tháng 11. Tuy nhiên, các nhà phê bình đã phàn nàn rằng các trung tâm lao động này khuyến khích người lao động không có giấy tờ. Vào năm 2007, một trong những trung tâm của nó đã bị nổi lửa tấn công.

Ông Carballo khẳng định rằng nếu mọi người không sử dụng cơ sở của họ để tìm công nhân, việc đó sẽ xảy ra ở các góc phố, điều này sẽ khiến người nhập cư dễ bị bóc lột. Khi đến đây, họ được giúp đỡ lấy số thuế và họ được hỗ trợ pháp lý nếu họ không được trả tiền. Kiểm tra giấy tờ, thì tùy thuộc vào người sử dụng lao động.

Daisy Sánchez, một người thường xuyên tới trung tâm, vốn là một y tá ở El Salvador trước khi đến Mỹ vào năm 2000.

Cô phải cố gắng không để những tin tức làm mình thất vọng. “Tôi là người có học, từ một gia đình Cơ Đốc giáo. Tôi không phải là một tên trộm. Họ cần chúng tôi ở đây”, cô nói.

Cô đã tham gia tất cả các khóa đào tạo mà trung tâm cung cấp - sửa nước, xây dựng - và hiện giờ là sơn nhà để kiếm sống và luôn lạc quan. Cuộc sống thật đẹp, nó như một cuốn tiểu thuyết, mỗi ngày đều khác biệt."

Hôm nay không có việc nào cho cô, nhưng cô ấy sẽ trở lại vào lúc sáu giờ sáng ngày mai.

Javier Solis, người gốc Ecuador, điều hành công ty kế toán Los Taxes gần đó cùng vợ người Salvador, Maria. “Chúng ta nên cho phép những người không có giấy tờ - những người đã đóng thuế hàng triệu đô la - cơ hội trở thành một phần của hệ thống. Những người thậm chí còn chẳng có một vé phạt đậu xe,” ông nói. Chúng ta nên làm việc cùng nhau, đảng Dân chủ và Cộng hòa."

Ông đề cập đến bà Nancy Navarro - ủy viên hội đồng Latina đầu tiên của quận - với tư cách là một hình mẫu địa phương tích cực, và ông cũng trích dẫn thống đốc đảng Cộng hòa của tiểu bang Maryland, ông Hog Hogan, người “hoạt động với cộng đồng Latinh” và tách xa những lời hùng hồn của Tổng thống Trump.

Image caption Omar Lazo quản lý nhà hàng Los Chorros ở Wheato

Omar Lazo nói rằng ông thậm chí không ngạc nhiên khi Tổng thống Trump thông báo rằng El Salvador là một quốc gia “rác rưởi”. “Không ai biết gì về El Salvador,” ông nói. Họ chỉ nghĩ về các băng đảng."

Tổng thống thường xuyên nhắc tới băng đảng MS-13 khi cảnh báo về những rủi ro di cư từ Trung Mỹ. Ông đã làm như vậy một lần nữa trong bài phát biểu khi chính phủ mở cửa lại gần đây, và kế hoạch cho bức tường của ông không thành công.

Có một băng đảng ở Mỹ nhưng bắt nguồn từ El Salvador hiện diện ở Wheaton - đã có một vụ giết người vô cùng tàn bạo trong một công viên vào năm 2017 - nhưng quan thực thi pháp luật địa phương nói rằng loại tội phạm này rất hiếm.

Trong năm 2018, không có vụ giết người nào liên quan đến băng đảng trong quận, theo Đại úy Roland Smith, giám đốc bộ phận điều tra đặc biệt tại Cảnh sát Hạt Montgomery.

“Họ [các băng đảng] thường chèn ép những người tuân thủ luật pháp trong cộng đồng Latinh, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương. Và nạn nhân thường sợ lực lượng thực thi pháp luật, vì vậy đó là thách thức lớn nhất của chúng tôi”, Đại úy Smith nói với BBC. Chúng tôi đang cố gắng tiếp cận cộng đồng để mọi người tin tưởng chúng tôi."

Cư dân gốc Salvador ở Wheaton nói rằng điều cuối cùng họ muốn là bạo lực đeo bám họ.

“Một vài người đã làm chúng tôi mang tiếng xấu,” ông Solis nói. Mọi người đến từ El Salvador để thoát khỏi các băng đảng. Chúng tôi muốn chúng bị bắt. Chúng ta nên làm gì đó để truy lùng chúng."