Dòng vàng lịch sử giữa Moscow và Bắc Kinh với kỷ lục gần 1 tỷ USD trong một tháng

Trong một động thái chưa từng có tiền lệ, một dòng chảy vàng trị giá gần 2 tỷ USD đã bất ngờ đổ về phía Đông chỉ trong vòng vài tháng cuối năm 2025, đánh dấu sự dịch chuyển địa chấn trong cục diện dự trữ và thanh khoản toàn cầu.

Trong khi thị trường tài chính thế giới đang chao đảo trước những biến động, một câu chuyện mang tính biểu tượng cao đang diễn ra âm thầm giữa hai cường quốc. Một bên buộc phải chiết rút “tài sản cuối cùng” để cứu vãn nền kinh tế, bên kia thao túng mua vào với quy mô khiến giới phân tích kinh ngạc. Giao dịch vàng khổng lồ này không chỉ là con số, mà là lời tuyên bố mạnh mẽ về một trật tự tài chính thế giới đang thay đổi nhanh chóng.

Một tháng lịch sử và con số gây choáng váng

Tháng 11 năm 2025 đã đi vào lịch sử thương mại song phương Nga-Trung với một kỷ lục chưa từng có. Dữ liệu hải quan và báo cáo từ The Moscow Times cho thấy, Trung Quốc đã nhập khẩu lượng vàng trị giá kỷ lục 961 triệu USD từ Nga chỉ trong một tháng duy nhất. Con số này không đơn thuần là một đỉnh cao nhất thời, mà là đỉnh điểm của một xu hướng tăng tốc ngoạn mục.

Ngay ở tháng 10 trước đó, kim ngạch xuất khẩu vàng của Nga sang Trung Quốc cũng đã chạm mốc 930 triệu USD. Như vậy, chỉ trong vòng 60 ngày, gần 1,9 tỷ USD vàng đã được chuyển từ Moscow sang Bắc Kinh.

Điều đáng nói hơn nằm ở cú bứt phá về tốc độ, tính tổng 11 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị vàng Trung Quốc nhập từ Nga đạt 1,9 tỷ USD, gấp gần 9 lần so với cùng kỳ năm ngoái, khi con số này chỉ khoảng 223 triệu USD.

Sự tập trung giao dịch vào hai tháng cuối năm là rất rõ rệt: từ tháng 1 đến tháng 9, kim ngạch xuất khẩu vàng giữa hai nước gần như ở mức không đáng kể, chỉ khoảng 9 triệu USD. Sự bùng nổ đột ngột này khiến thương vụ trở thành giao dịch vàng song phương lớn nhất trong lịch sử giữa hai quốc gia, và là một trong những giao dịch hàng hóa đơn lẻ có giá trị lớn nhất được ghi nhận.

Từ “bất khả xâm phạm” đến “tài sản phải bán”

Đằng sau những con số kỷ lục là một câu chuyện đầy biến động về phía người bán - Ngân hàng Trung ương Nga (CBR). Động thái bán vàng hiện tại của Nga mang tính lịch sử, bởi trước năm 2025, vàng dự trữ quốc gia từng được coi là “bất khả xâm phạm” - một tài sản chỉ tích lũy chứ không bao giờ bán ra cho các chủ thể thương mại. Theo truyền thống, CBR chỉ đóng vai trò là bên mua để tăng cường dự trữ, tuy nhiên, áp lực tài chính chưa từng có đã buộc Moscow phải phá vỡ nguyên tắc này.

Nguyên nhân sâu xa đến từ sự suy giảm thảm hại của các nguồn lực tài chính khác. Quỹ Phúc lợi Quốc gia Nga (NWF) - “chiếc phao” tài chính quan trọng của đất nước - đang chịu áp lực khủng khiếp. Tài sản thanh khoản của quỹ đã giảm hơn một nửa, từ 113,5 tỷ USD vào năm 2022 xuống chỉ còn 51,6 tỷ USD vào năm 2025.

Đáng báo động hơn, lượng vàng trong quỹ này cũng sụt giảm tới 57%, từ hơn 405 tấn xuống còn khoảng 173 tấn. Giới phân tích nhận định, việc bán vàng lúc này là bước đi bắt buộc để Moscow giải quyết các vấn đề kinh tế cấp bách: hỗ trợ đồng Ruble, bù đắp thanh khoản cho doanh nghiệp và lấp đầy khoản trống ngân sách.

Theo ước tính từ các báo cáo, CBR có thể phải bán tới 230 tấn vàng (trị giá khoảng 30 tỷ USD) trong năm 2025, và tiếp tục bán thêm ít nhất 115 tấn nữa vào năm 2026. Đây thực sự là một chiến lược “bán tài sản trú ẩn để đổi lấy dòng tiền tươi”, phản ánh không gian tài chính ngày càng bị thu hẹp của Nga dưới áp lực của các lệnh trừng phạt quốc tế.

Bí ẩn phía người mua

Nếu Nga bán vàng vì nhu cầu thanh khoản sống còn, thì động cơ của Trung Quốc lại nằm ở một chiến lược dài hạn và thâm sâu hơn nhiều: giảm sự phụ thuộc vào hệ thống tài chính phương Tây và đồng USD. Tuy nhiên, điều khiến giới chuyên gia tài chính quốc tế chú ý không chỉ ở quy mô giao dịch công khai.

Một phân tích gây sốc từ Ngân hàng Société Générale của Pháp chỉ ra rằng những gì chúng ta thấy trên báo cáo có thể chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm”. Dựa trên sự chênh lệch giữa sản lượng khai thác, nhập khẩu và dữ liệu chính thức, lượng vàng thực tế mà Bắc Kinh mua vào trong năm 2025 có thể lên tới khoảng 250 tấn, cao gấp 10 lần con số 25 tấn mà Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) công bố. Con số 250 tấn này tương đương với hơn một phần ba tổng lượng vàng mà tất cả các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đã mua trong năm nay.

Nếu tính từ giữa năm 2022, Trung Quốc có thể đã âm thầm bổ sung hơn 1.080 tấn vàng vào kho dự trữ quốc gia. Adrian Ash, Giám đốc nghiên cứu tại BullionVault, nhận định: “Thông điệp gửi tới công chúng rất rõ ràng: Mua vàng là một ý tưởng tốt. Dù giá vàng đang ở mức cao kỷ lục, họ vẫn mua và thậm chí công bố số liệu, điều đó cho thấy quyết tâm nắm giữ tài sản thực”.

Tác động toàn cầu

Giao dịch khổng lồ này không đứng tách biệt, mà là một phần của bức tranh lớn hơn đang định hình lại thị trường tài chính toàn cầu. Theo báo cáo từ Ngân hàng Trung ương Nga, không chỉ Trung Quốc, mà các nền kinh tế mới nổi khác cũng đang tăng tỷ trọng vàng trong dự trữ để phòng ngừa rủi ro từ biến động địa chính trị và sự bất ổn của tăng trưởng toàn cầu.

Hoạt động mua vào ồ ạt của các ngân hàng trung ương, đặc biệt là từ Trung Quốc, được xác định là một trong những động lực chính đằng sau đà tăng giá phi mã của vàng.

Tính từ đầu năm 2025 đến nay, giá vàng thế giới đã tăng hơn 70%, liên tục phá vỡ các mốc lịch sử như 3.000 USD/ounce và 4.000 USD/ounce, và thậm chí lần đầu tiên chạm mốc 4.500 USD/ounce vào cuối tháng 12. Một số phân tích khác, như từ Financial Times, ước tính mức tăng khoảng 55% kể từ đầu năm. Sự khác biệt trong ước tính phần nào cho thấy mức độ biến động và khó dự báo của thị trường.

Xu hướng này phản ánh một sự thay đổi căn bản trong niềm tin. Vàng đang được tái khẳng định vị thế là công cụ bảo hiểm rủi ro tối thượng trong thời kỳ khủng hoảng niềm tin vào các loại tiền pháp định và hệ thống tài chính truyền thống.

Việc các quốc gia lớn có vị thế và động cơ khác nhau, như Nga và Trung Quốc, đều có những động thái quyết liệt với vàng là một tín hiệu mạnh mẽ mà thị trường không thể làm ngơ. Nó cho thấy thế giới đang bước vào một giai đoạn mới, nơi sự đa dạng hóa tài sản dự trữ và giảm phụ thuộc vào bất kỳ một đồng tiền hay hệ thống nào trở thành ưu tiên chiến lược hàng đầu của các quốc gia.