Phát biểu của Thống đốc Ueda: Dấu hiệu quyết định lịch sử cho đồng Yên và thị trường toàn cầu?

Bài phát biểu ngày 09/12/2025 của Thống đốc BOJ Kazuo Ueda đã đưa ra những tín hiệu rõ rệt nhất từ trước đến nay: Nhật Bản đang tiến gần mục tiêu lạm phát bền vững 2%, và BOJ đang chuẩn bị cho bước đi tiếp theo trong hành trình bình thường hóa chính sách tiền tệ.

Phát biểu quan trọng này, cùng những phân tích phản hồi từ chính phủ và giới chuyên môn, đang vẽ nên một bức tranh chính sách phức tạp với những tác động có thể vượt ra ngoài biên giới Nhật Bản.

Thông điệp trọng tâm: Lạc quan thận trọng về lạm phát bền vững

Trong bài phát biểu được giới đầu tư toàn cầu chờ đợi, Thống đốc Kazuo Ueda đã truyền tải một thông điệp được đánh giá là “lạc quan thận trọng”. Ông khẳng định một cách rõ ràng rằng Niềm tin về việc triển vọng của ngân hàng trung ương đang dần trở thành hiện thực, đang ngày càng tăng lên. Triển vọng này cụ thể là việc đạt được lạm phát 2% một cách bền vững, được hỗ trợ bởi một “vòng xoáy giá - lương” tích cực, nơi tăng trưởng tiền lương và giá cả dịch vụ nội địa thay vì chỉ dựa vào giá hàng hóa nhập khẩu.

Dù vậy, Ueda đã rất khéo léo trong việc tránh đưa ra bất kỳ cam kết cụ thể nào về thời điểm hay quy mô của động thái chính sách tiếp theo. Ông nhấn mạnh rằng BOJ sẽ tiếp tục điều chỉnh mức độ nới lỏng tiền tệ một cách linh hoạt dựa trên dữ liệu thực tế, từ chối cung cấp chi tiết cụ thể về lãi suất để tránh gây biến động không cần thiết cho thị trường. Sự dè dặt chiến lược này phản ánh mục tiêu kép của BOJ: vừa neo giữ kỳ vọng về một lộ trình bình thường hóa, vừa bảo vệ sự phục hồi mong manh của nền kinh tế.

Nền tảng cho sự lạc quan này bắt nguồn từ thực tế kinh tế nội địa. Ueda nhận định “phía thực tế của nền kinh tế đang ổn định”, dự báo tăng trưởng sẽ quay trở lại mức dương từ quý IV/2025, phục hồi sau cú sốc từ trận động đất cường độ 7.6 ở vùng Tohoku khiến GDP quý III bất ngờ giảm 0.6%. Dữ liệu Chỉ số Giá Hàng hóa Doanh nghiệp (CGPI) tháng 11/2025 do chính BOJ công bố cũng củng cố quan điểm, cho thấy Chỉ số Giá Sản xuất (PPI) tăng 2.7% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh áp lực giá cả vừa phải và nhất quán với mục tiêu lạm phát dài hạn.

Các yếu tố bối cảnh và cảnh báo rủi ro

Bài phát biểu của Ueda không diễn ra trong chân không mà nằm trong một bối cảnh chính sách đầy thách thức, được soi chiếu bởi những phân tích sắc bén từ các tổ chức tài chính lớn.

Một cảnh báo nổi bật đến từ Hiroyuki Seki, Trưởng nhóm Kinh doanh Thị trường Toàn cầu tại Mitsubishi UFJ Financial Group (MUFG), khi bày tỏ lo ngại sâu sắc về nguy cơ một “vòng xoáy tiêu cực” (negative spiral) và kịch bản này xảy ra nếu BOJ chậm trễ trong việc thắt chặt chính sách so với đà lạm phát.

Đồng Yên suy yếu liên tục sẽ đẩy giá nhập khẩu lên cao, làm trầm trọng thêm lạm phát và tiếp tục làm xói mòn giá trị đồng nội tệ, cuối cùng làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin thị trường. Ông Seki nhấn mạnh việc loại bỏ lãi suất thực ở mức cực thấp là “thiết yếu” để phá vỡ vòng luẩn quẩn này, và dự báo BOJ có thể sẽ tăng lãi suất 25 điểm cơ bản mỗi sáu tháng, đưa lãi suất chính sách lên 1.25%-1.5% vào giữa năm 2027.

Bên cạnh đó, Ueda cũng bày tỏ sự quan ngại về diễn biến trên thị trường trái phiếu, khi ông nhận xét sự gia tăng lãi suất dài hạn - thể hiện qua lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản - JGB - là “hơi nhanh”. Để ứng phó, ông tái khẳng định cam kết của BOJ sẽ “tăng cường mua trái phiếu nếu cần thiết”, một động thái nhằm kiềm chế sự biến động đột ngột và bảo vệ sự ổn định của thị trường tài chính nội địa.

Song song với BOJ, chính phủ Nhật Bản dưới thời Thủ tướng Sanae Takaichi cũng lên tiếng. Bà Takaichi nhấn mạnh chính phủ sẽ “xem xét các biện pháp kinh tế và tài khóa phù hợp” nếu biến động trên thị trường ngoại hối trở nên quá mức. Tuyên bố này được hiểu như một lời cảnh báo rõ ràng về khả năng can thiệp trực tiếp để hỗ trợ đồng Yên, đặc biệt khi USD/JPY tiến sát các ngưỡng tâm lý quan trọng như 157 - mức từng kích hoạt hành động can thiệp tốn kém trong quá khứ.

Phản ứng thị trường tức thì và dự báo phân kỳ chính sách

Thị trường đã có phản ứng tức thì và kịch tính trước thông điệp “lạc quan nhưng thiếu chi tiết cụ thể” từ ông Ueda. Ngay sau khi rõ ràng rằng BOJ sẽ không đưa ra manh mối rõ ràng về lộ trình tăng lãi suất, đồng Yên đã chịu áp lực bán tháo. Cặp USD/JPY bật tăng mạnh, chạm đỉnh 156.40 trong ngày, phản ánh sự thất vọng của giới đầu cơ kỳ vọng vào một tín hiệu mạnh mẽ hơn.

Tuy nhiên, đà tăng này sau đó đã hụt hơi và cặp tiền “kéo lùi nhẹ” một chút. Phân tích từ các tổ chức như Forex.com chỉ ra rằng động thái này nhắm tới việc thử thách vùng kháng cự quan trọng 157.14-157.90, nhưng triển vọng dài hơn lại phụ thuộc quyết định vào một nhân tố bên ngoài: Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Giới phân tích thống nhất nhận định rằng diễn biến tiếp theo của USD/JPY sẽ “do Fed quyết định”. Nếu Fed giữ lập trường thắt chặt hoặc ít “diều hâu” hơn kỳ vọng, khoảng cách lãi suất Mỹ - Nhật sẽ thu hẹp, hỗ trợ đồng Yên. Ngược lại, một Fed quyết đoán trong việc chống lạm phát có thể đẩy USD/JPY lên test các vùng cao hơn như 158.88 hay thậm chí 160.22.

Sự phân kỳ chính sách tiền tệ tiềm tàng này làm nổi bật tình thế khó khăn của BOJ, trong khi Nhật Bản đang thận trọng từ bỏ chính sách siêu nới lỏng sau nhiều thập kỷ, Mỹ có thể vẫn duy trì lãi suất ở mức tương đối cao. Điều này tiếp tục khiến đồng Yên trở thành công cụ tài trợ hấp dẫn cho các giao dịch carry trade, gây áp lực giảm giá kéo dài lên đồng tiền này.

Kết luận

Bài phát biểu ngày 09/12/2025 của Thống đốc Ueda đã thành công trong việc củng cố niềm tin rằng Nhật Bản đang trên con đường đạt được lạm phát bền vững, một cột mốc lịch sử sau nhiều thập kỷ vật lộn với giảm phát. Tuy nhiên, sự thận trọng và không đưa ra cam kết cụ thể của ông cũng đồng thời hé lộ những thách thức to lớn: nguy cơ “vòng xoáy tiêu cực” từ lạm phát nhập khẩu, sự biến động trên thị trường trái phiếu nội địa, và trên hết là sức ép từ chính sách tiền tệ phân kỳ với Fed.

Quyết định cuối cùng tại cuộc họp chính sách vào ngày 18-19/12 sắp tới sẽ là phép thử quan trọng khi nó không chỉ định hình tương lai của đồng Yên và thị trường tài chính Nhật Bản, mà còn có khả năng tạo ra những cơn chấn động đối với dòng vốn toàn cầu, đặc biệt là từ các giao dịch carry trade quy mô lớn.

Đối với các nhà đầu tư, đây là thời điểm cần theo dõi sát sao không chỉ các chỉ số kinh tế trong nước Nhật, mà còn cả động thái của Fed và diễn biến tâm lý thị trường toàn cầu. Sự thay đổi trong chính sách của BOJ nhắc nhở rằng, trong một thế giới tài chính kết nối, không có quyết định nào thực sự mang tính cục bộ.