Vàng và Dầu mỏ: Sự chuyển giao quyền lực và dấu hiệu Bull Market mới đang hình thành

Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang ở giai đoạn cuối của một “chế độ Carry” (Carry Regime) kéo dài - nơi các tài sản tài chính được định giá cao ngất nhờ đòn bẩy và sự ổn định giả tạo - các tài sản thực như hàng hóa đang chuẩn bị cho một sự trở lại ngoạn mục. Vàng đã mở màn cho cuộc diễu hành này, và giờ đây, mọi dấu hiệu cho thấy dầu mỏ - với mức định giá cực kỳ hấp dẫn và các vấn đề cung cấp bị phớt lờ - đang sẵn sàng tiếp quản ngôi vương.

Sự thống trị của Vàng và thời điểm chín muồi để chuyển giao

Tính đến ngày 26/12/2025, giá vàng giao ngay dao động quanh mức 4.500-4.502 USD/ounce, khẳng định xu hướng tăng mạnh mẽ từ đáy năm 2022 và liên tục lập các kỷ lục mới trong năm 2024-2025.

Hiệu suất của cổ phiếu ngành khai thác vàng còn ấn tượng hơn nữa, quỹ ETF GDX (VanEck Gold Miners ETF), đại diện cho các công ty khai thác vàng, đã ghi nhận mức tăng vượt trội lên hơn 250% từ năm 2022, trong khi chỉ số S&P 500 và ETF năng lượng XLE chỉ đạt mức tăng trưởng khiêm tốn trong khoảng 50-100% trong cùng kỳ.

Sự vượt trội này không phải là bất ngờ, công ty quản lý đầu tư Goehring & Rozencwajg, từ cuối năm 2022, đã liên tục khuyến nghị tích lũy vàng và cổ phiếu vàng khi định giá của chúng còn ở mức thấp lịch sử, tương đương với đáy của thị trường giá xuống (bear market) đầu những năm 2000.

Sự kiên định của họ đã được đền đáp xứng đáng. Tuy nhiên, chính thành công này đặt ra một yêu cầu tất yếu: một cái nhìn tỉnh táo và sáng suốt về bức tranh tương lai. Lịch sử thị trường tài nguyên cho thấy quyền lực thường luân phiên, và hiện tại, các tín hiệu cho một sự chuyển giao từ vàng sang dầu mỏ đang trở nên rõ nét hơn bao giờ hết.

Bài học lịch sử: Khi Vàng bị bỏ rơi và Dầu lên ngôi

Để hiểu rõ tiềm năng của sự chuyển giao sắp tới, việc nhìn lại hai giai đoạn then chốt trong lịch sử là vô cùng quan trọng.

Vào cuối những năm 1990, vàng bị coi là một tài sản “chết”, giá vàng đã giảm mạnh từ đỉnh 850 USD/ounce năm 1980 xuống mức đáy chỉ 252 USD vào năm 1999. Sự thờ ơ lan rộng đến mức các ngân hàng trung ương châu Âu đồng loạt bán dự trữ vàng, tin rằng kim loại này đã bị “phi tiền tệ hóa” vĩnh viễn.

Cơn sốt bán tháo trở nên dữ dội đến mức Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), dưới sự thúc đẩy của Bộ Tài chính Mỹ, phải can thiệp bằng “Thỏa thuận Washington” để phối hợp việc bán vàng, ngăn chặn các ngân hàng trung ương bán đua nhau.

Các công ty khai thác vàng cũng hành động theo tâm lý bi quan này. Được trang bị các công cụ phái sinh mới và khuyến khích bởi khả năng vay vàng vật chất từ chính các định chế đang bán nó, họ bắt đầu bán khống (hedge) sản lượng nhiều năm trong tương lai. Barrick Gold nổi tiếng với việc bán khống 20 triệu ounce, tương đương sáu năm sản lượng. Một số nhà sản xuất Australia thậm chí bán khống hơn 10 năm sản lượng dù chỉ có 7 năm trữ lượng đã được chứng minh.

Kết quả của làn sóng cung áp đảo này là một tài sản không chỉ bị bỏ rơi mà còn bị định giá sai nghiêm trọng. Vào đầu những năm 2000, một ounce vàng chỉ mua được chưa đến 8 thùng dầu, một tỷ lệ cực kỳ hiếm chỉ xuất hiện ba lần trong 170 năm.

Sự đảo chiều ngoạn mục bắt đầu từ năm 2000-2003, khi vàng và cổ phiếu vàng dẫn dắt thị trường tài nguyên tăng mạnh. Tuy nhiên, đến năm 2004, quyền lực đã chuyển giao cho dầu mỏ. Năm 2003, dầu bị coi là đang ở “thời kỳ kết thúc” sau các biến cố 11/9 và những dự báo về nhu cầu năng lượng suy giảm vĩnh viễn. Tạp chí The Economist thậm chí đăng tải tựa đề bìa “The End of the Oil Age” (Kỷ Nguyên Dầu Mỏ Kết Thúc) khi giá dầu chỉ quanh 30 USD/thùng.

Thực tế đã chứng minh điều ngược lại: tăng trưởng cung từ các nước ngoài OPEC chững lại, tỷ lệ sụt giảm sản lượng tại các mỏ hiện hữu tăng tốc và công suất dự phòng thu hẹp. Chỉ trong vài tháng sau đó, dầu bắt đầu một đợt tăng giá lịch sử, tăng gấp bốn lần cho đến năm 2008, và cổ phiếu năng lượng trở thành nhóm dẫn dắt thị trường với một sự bùng nổ hiếm thấy.

Dầu mỏ lặp lại kịch bản của Vàng thập niên 1990

Hôm nay, dầu mỏ đang ở trong một tình thế tương tự như vàng vào cuối thế kỷ trước: bị coi là lỗi thời, bị các nhà đầu tư thờ ơ và được định giá ở mức trái ngược hoàn toàn với các so sánh lịch sử.

Sự định giá thấp được phản ánh rõ nhất qua tỷ lệ Vàng/Dầu. Trong 25 năm qua, giá dầu tính bằng vàng đã giảm gần 90%. Tính đến cuối tháng 12/2025, một ounce vàng có thể mua được khoảng 73 đến 77 thùng dầu Brent, với giá dầu Brent hiện ở khoảng 62 USD/thùng. Đây là mức cao lịch sử, chỉ thua kỷ lục được thiết lập trong đại dịch COVID-19, 87 thùng.

Sự tương phản là rõ ràng: vào năm 2004, khi thị trường giá lên của dầu bắt đầu, tỷ lệ này chỉ ở khoảng 12. Sự thờ ơ của nhà đầu tư cũng thể hiện qua cơ cấu thị trường: tỷ trọng ngành năng lượng trong chỉ số S&P 500 đã giảm từ 6% xuống dưới 3%, một mức thấp tương đương với đáy của đại dịch.

Nguyên nhân chính của sự bi quan này bắt nguồn từ những dự báo dài hạn về nhu cầu. Trong nhiều năm, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã liên tục công bố các dự báo ngày càng tự tin rằng xe điện (EV) sẽ tăng trưởng không thể ngăn cản và nhu cầu dầu sẽ sớm chạm đỉnh. Mặc dù gần đây IEA đã có những điều chỉnh giọng điệu mềm mỏng hơn, bóng ma của những dự đoán đó vẫn đè nặng lên tâm lý nhà đầu tư, khiến nhiều người mặc nhiên chấp nhận rằng dầu là một ngành kinh doanh đang thu hẹp.

Tuy nhiên, thực tế có thể khác, nghiên cứu của Goehring & Rozencwajg chỉ ra rằng tỷ lệ chấp nhận EV, vốn được cho là không thể tránh khỏi và phổ biến, thực tế đang có dấu hiệu chững lại ở một số thị trường lớn. Liệu EV có chiếm lĩnh thị trường vào năm 2035 hay không không quan trọng bằng việc thừa nhận rằng nhu cầu dầu vẫn kiên cường hơn nhiều so với những gì câu chuyện thịnh hành ám chỉ, đặc biệt là từ các ngành công nghiệp nặng, hàng không và các nền kinh tế mới nổi.

Cú sốc cung đang chờ đợi

Bên cạnh yếu tố tâm lý và định giá, động lực thực sự có thể thúc đẩy một đợt tăng giá mạnh mẽ nằm ở phía cung ứng. Các yếu tố tương tự như đầu những năm 2000 đang tái hiện một cách rõ rệt.

Tăng trưởng sản lượng từ các nước ngoài OPEC đang chậm lại, và tỷ lệ sụt giảm sản lượng tự nhiên tại các mỏ đang tăng tốc theo cách làm vang vọng giai đoạn đầu thập niên 2000. Mặc dù trong năm 2025, các nước ngoài OPEC (chủ yếu là Mỹ, Brazil và Guyana) vẫn được dự báo là nguồn cung tăng trưởng chính toàn cầu, với mức đóng góp khoảng 1,3 đến 1,8 triệu thùng/ngày theo IEA và Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), nhưng các dấu hiệu dài hạn cho thấy sự chậm lại là không thể tránh khỏi. Cỗ máy cơ bản đã quen thuộc – và thị trường cũng đang từ chối thừa nhận nó một cách quen thuộc.

Bối cảnh rộng lớn hơn cho sự chuyển dịch này nằm ở sự kết thúc của “Chế độ Carry”. Các chuyên gia mô tả đây là một môi trường mà các giao dịch đòn bẩy, phụ thuộc vào sự ổn định và biến động thấp, thống trị thị trường, đẩy giá tài sản tài chính lên trên 200% GDP. Trong các chế độ như vậy, tài sản thực như hàng hóa thường bị bỏ rơi.

Lịch sử 125 năm cho thấy mỗi bong bóng Carry lớn, như năm 1929, những năm 1970 và 1999, cuối cùng đều sụp đổ bởi một thay đổi lớn trong chế độ tiền tệ, dẫn đến một đợt bùng nổ mạnh mẽ của cổ phiếu tài nguyên. Chúng ta dường như đang ở gần một bước ngoặt như vậy, nơi vàng và dầu – với tư cách là những tài sản “chống Carry” hữu hình – được hưởng lợi.

Góc nhìn đầu tư

Tóm lại, vàng vẫn sở hữu một cấu trúc triển vọng dài hạn mạnh mẽ, và Goehring & Rozencwajg cho biết họ vẫn duy trì vị thế đầu tư vào kim loại quý. Tuy nhiên, đối với các nhà đầu tư quan tâm đến hiệu suất tương đối – một ràng buộc quan trọng đối với nhiều định chế – lập luận về việc tăng tỷ trọng đầu tư vào năng lượng, đặc biệt là dầu mỏ và các cổ phiếu liên quan, đang trở nên hấp dẫn hơn qua từng quý.

Đây không phải là lời kêu gọi bán toàn bộ vàng, mà là lời khuyên để điều chỉnh danh mục đầu tư, nâng cao tỷ trọng tiếp xúc với dầu nhằm đón đầu sự thay đổi quyền lực đã từng mang lại lợi nhuận lớn trong lịch sử. Sự chuyển dịch từ Carry sang “chống Carry” có thể rất kịch tính. Sau khi bong bóng Carry những năm 1970 sụp đổ, các công ty dầu mỏ chiếm tới một phần ba vốn hóa thị trường của S&P 500 và là lĩnh vực duy nhất mang lại lợi nhuận thực sau một thập kỷ.

Tóm lại, thị trường tài nguyên đang đứng trước một sự chuyển giao quyền lực mang tính chu kỳ. Vàng đã hoàn thành xuất sắc vai trò dẫn dắt của mình. Giờ đây, với mức định giá cực kỳ hấp dẫn, các vấn đề cung cấp bị phớt lờ và một câu chuyện nhu cầu cần được định hình lại, dầu mỏ đang sẵn sàng trở thành tài sản dẫn dắt tiếp theo. Việc nhận biết và hành động theo bài học lịch sử này có thể là chìa khóa quan trọng để nắm bắt làn sóng đầu tư tiếp theo.