Giảm lãi suất là “tất yếu”, nhưng bảng cân đối của Fed mới là “cú hích” cho thị trường

Mặc dù cắt giảm lãi suất lần thứ ba được coi là “điều đương nhiên”, nhưng giới đầu tư toàn cầu đang dõi theo một quyết định còn quan trọng hơn từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed): định hướng cho bảng cân đối tài sản 6.5 nghìn tỷ USD của họ. Đây có thể là nhân tố then chốt định hình diễn biến thị trường tài chính năm 2026.

Hôm nay, ngày 08/12/2025, thị trường tài chính toàn cầu đang nín thở hướng về cuộc họp chính sách quan trọng của Fed trong hai ngày 9 và 10/12. Trong khi việc Fed cắt giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản, đưa lãi suất về mức 3.5%-3.75% là kịch bản được kỳ vọng cao với xác suất lên tới 86-92% (theo công cụ CME FedWatch), các chuyên gia nhận định tín hiệu về kế hoạch quản lý bảng cân đối tài sản (balance sheet) mới là yếu tố có thể tạo “luồng sinh khí” mạnh mẽ cho thị trường chứng khoán và các tài sản rủi ro khác.

Điều này diễn ra trong bối cảnh thị trường Mỹ thể hiện sức mạnh đáng kinh ngạc bất chấp chính sách tiền tệ thắt chặt. Chỉ số S&P 500 đã tăng 73% trong ba năm qua, và mới đây chỉ còn cách mức đỉnh lịch sử hồi tháng 10 khoảng 0.3%. Tâm lý thị trường toàn cầu, phản ánh qua Chỉ số Fear & Greed, đang ở vùng 20 - mức “sợ hãi cực độ”, cho thấy sự thận trọng đan xen với kỳ vọng về các động thái hỗ trợ từ Fed.

Bối cảnh chính sách “lưỡng phân” và sự chênh lệch “hình chữ K”

Theo phân tích của Michael Kelly, Giám đốc Đa tài sản Toàn cầu tại PineBridge Investments, nước Mỹ hiện tại đang tồn tại hai nền kinh tế song song dưới tác động của hai công cụ chính sách tiền tệ riêng biệt. Sự phân hóa này càng trở nên rõ nét với dữ liệu việc làm tháng 11 vừa qua cho thấy dấu hiệu mất việc làm gia tăng, đặc biệt trong các lĩnh vực chịu ảnh hưởng trực tiếp từ lãi suất cao.

Một mặt là chính sách bảng cân đối tài sản dành cho những người “giàu tài sản”, khi lượng thanh khoản dồi dào từ bảng cân đối của Fed trong nhiều năm qua đã liên tục củng cố “hiệu ứng giàu có” (wealth effect), thúc đẩy chi tiêu và giúp nền kinh tế duy trì đà tăng trưởng với dự báo GDP năm 2025 đạt khoảng 3%. Thị trường chứng khoán bùng nổ và mức chênh lệch tín dụng duy trì gần mức thấp lịch sử là minh chứng rõ ràng cho tác động này.

Mặt khác, chính sách lãi suất cao vẫn đang được áp dụng cho phần còn lại của nền kinh tế. Lãi suất cao tạo ra sức ép không nhỏ lên các doanh nghiệp nhỏ, nơi đang xảy ra tình trạng sa thải nhân công, và các hộ gia đình thu nhập thấp trong cấu trúc nền kinh tế “hình chữ K”.

Sự phân hóa này được phản ánh rõ qua dữ liệu thẻ tín dụng. Người tiêu dùng thu nhập thấp thường xuyên phải duy trì số dư nợ thẻ tín dụng và có nguy cơ chạm trần tín dụng, trong khi chi tiêu của người tiêu dùng thu nhập cao - nhóm ít có khả năng mang nợ thẻ tín dụng hơn - mới là động lực chính của tổng chi tiêu tiêu dùng.

Kỳ vọng về “cú hích thanh khoản” từ bảng cân đối Fed

Việc Fed đã chính thức chấm dứt quá trình thu hẹp bảng cân đối từ tháng 10/2025 và dừng hẳn các hoạt động rút thanh khoản vào ngày 1/12 là một tín hiệu quan trọng. Động thái này, được Viện Brookings phân tích, chủ yếu xuất phát từ lo ngại về tình trạng dự trữ của hệ thống ngân hàng, nhằm tránh lặp lại cuộc khủng hoảng thị trường repo năm 2019, với mục tiêu được công bố là duy trì ổn định quy mô danh mục chứng khoán SOMA.

Giờ đây, câu hỏi lớn nhất với thị trường là liệu Fed sẽ giữ nguyên quy mô bảng cân đối hay bắt đầu tăng trưởng trở lại.

Nhóm chiến lược lãi suất của BofA Global đưa ra dự báo mạnh mẽ, kỳ vọng Fed sẽ công bố kế hoạch mua 45 tỷ USD trái phiếu Kho bạc kỳ hạn dưới 1 năm mỗi tháng bắt đầu từ tháng 1/2026. Trong đó, khoảng 20 tỷ USD là cho mục đích tăng trưởng bảng cân đối tự nhiên, và 25 tỷ USD còn lại để bù đắp lượng dự trữ bị rút ra trước đó, ít nhất trong 6 tháng đầu tiên.

Trong khi đó, Roger Hallam, Giám đốc Toàn cầu phụ trách Lãi suất tại Vanguard, lại có quan điểm ôn hòa hơn. Ông cho rằng Fed sẽ bắt đầu mua trái phiếu kho bạc với tốc độ chậm hơn, khoảng 15-20 tỷ USD mỗi tháng vào cuối quý I hoặc đầu quý II/2026. Hallam nhấn mạnh đây là hoạt động quản lý dự trữ bình thường của ngân hàng trung ương, không phải một tín hiệu thay đổi chính sách tiền tệ, mà chỉ nhằm đảm bảo thanh khoản và giữ ổn định lãi suất trên thị trường tài chính. Góc nhìn này phù hợp với phân tích từ Brookings rằng bất kỳ hoạt động mua mới nào cũng nên được hiểu là quá trình “bình thường hóa” kỹ thuật hơn là một đợt kích thích tiền tệ mạnh tay.

Lộ trình lãi suất 2026: Bất đồng nội bộ và những yếu tố bất định

Mặc dù việc cắt giảm lãi suất vào tháng 12 được xem là chắc chắn, lộ trình chính sách cho năm 2026 lại chứa đựng nhiều bất đồng và bất định. Các nhà kinh tế tại ING Think nhấn mạnh rằng đây sẽ là lần cắt giảm thứ ba liên tiếp, nhưng đà nới lỏng sang năm 2026 sẽ thận trọng hơn do lạm phát cốt lõi (core PCE) dù đã giảm xuống 2.8% trong tháng 9 vẫn cần được theo dõi chặt chẽ.

Sự chia rẽ sâu sắc trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) là một yếu tố then chốt. Các nhà kinh tế của Wells Fargo nhận định FOMC đang ngày càng chia rẽ về lộ trình hành động trong ngắn hạn, và sự phân hóa này không chỉ dừng lại ở mức độ ủng hộ cắt giảm, mà còn ở lý do đằng sau.

Một bên, các thành viên “diều hâu” như Chủ tịch Fed Boston Susan Collins lo ngại lạm phát chưa hạ đủ về mục tiêu 2% một cách bền vững. Trong khi đó, các thành viên “chim bồ câu” như Thống đốc Christopher Waller lại ủng hộ cắt giảm mạnh hơn để bảo vệ thị trường lao động đang cho thấy các dấu hiệu suy yếu rõ rệt.

Các định chế tài chính lớn cũng đưa ra những dự báo khác nhau, Goldman Sachs dự báo Fed sẽ tạm dừng chu kỳ cắt giảm vào tháng 1/2026, sau đó thực hiện hai lần cắt giảm nữa vào tháng 3 và tháng 6, đưa lãi suất về mức cuối cùng là 3%-3.25%. Trong khi đó, J.P. Morgan lại kỳ vọng thêm hai lần cắt giảm trong năm 2025 và một lần vào năm 2026.

Bầu không khí chính sách càng thêm phức tạp bởi các yếu tố bất định từ chính trị và nhân sự. Nhiệm kỳ Chủ tịch của Jerome Powell sẽ kết thúc vào tháng 5/2026, và Kevin Hassett được đồn đoán sẽ là người kế nhiệm tiềm năng, với quan điểm ủng hộ lãi suất thấp hơn. Bên cạnh đó, Tòa án Tối cao cũng sẽ có những phán quyết quan trọng ảnh hưởng đến chính sách của Fed, như tính hợp hiến của các mức thuế quan khẩn cấp.

Tóm lại, cuộc họp tháng 12 của Fed không chỉ đơn thuần là một lần cắt giảm lãi suất theo kịch bản, nó đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc chuyển hướng từ chính sách tiền tệ thuần túy tập trung vào lãi suất sang một cách tiếp cận tinh tế hơn, nơi việc quản lý thanh khoản và bảng cân đối tài sản đóng vai trò then chốt.

Trong một nền kinh tế “hình chữ K” đầy phân hóa và trước ngưỡng cửa năm 2026 nhiều biến động, quyết định về việc “giữ nguyên hay mở rộng” bảng cân đối 6.5 nghìn tỷ USD của Fed sẽ là chất xúc tác chính, định hình không chỉ sự lạc quan hay thận trọng trên thị trường tài chính toàn cầu, mà còn mở ra những cơ hội và thách thức cụ thể cho các nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam.